POSTĘPUJ Z ODPADAMI WEDŁUG HIERARCHII
2018-12-27
Hierarchia sposobów postępowania z odpadami - zawarta w unijnej dyrektywie 2008/98/WE - brzmi skomplikowanie. Ale w rzeczywistości stanowi swoisty drogowskaz dla przedsiębiorców. Pokazuje, jakich zmian powinni dokonać, by ich firmy prowadziły działania w zgodzie z ideą zrównoważonego rozwoju.
Na hierarchię składają się kolejno:
Zastosowanie odpowiednich rozwiązań umożliwi nie tylko sprostanie pojawiającym się wymaganiom, ale również zoptymalizuje proces gospodarowania odpadami.
ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW
Pierwszym w hierarchii, a zarazem najprostszym, sposobem postępowania z odpadami jest zapobieganie ich powstawaniu, inaczej reduce. Zasadę tę można wdrażać przede wszystkim poprzez zmniejszenie ilości kupowanych i produkowanych dóbr. Innym, nieco bardziej skomplikowanym sposobem jest projektowanie dla recyklingu, czyli całościowe myślenie o cyklu życia produktu od chwili zaprojektowania do ponownego użycia. Jest ważne, ponieważ projektowanie przedmiotów na w 70% wpływ na to czy materiały, które są użyte w produkcie będą mogły być odzyskane. Głównym celem tego rozwiązania jest uzyskanie jak najwyższego wskaźnika recyklingu po zakończeniu pierwszego cyklu życia. Analizując produkt i proces produkcyjny z perspektywy recyklingowej, czasem wystarczy wprowadzić drobne zmiany np. w wyborze materiałów opakowaniowych i w ten sposób ograniczyć nakłady w procesie ich odzysku. Podczas projektowania dla recyklingu należy pamiętać, że samo wykorzystanie materiałów nadających się do recyklingu nie wystarcza. Równie istotne jest odpowiednie ich połączenie, pozwalające na rozłożenie produktu na części pierwsze i odzyskanie surowców do ponownego użycia.
PRZYGOTOWANIE ODPADÓW DO PONOWNEGO WYKORZYSTANIA
Kolejną metodą jest reuse, czyli przygotowanie odpadów do ponownego użycia, nadając im „drugie życie”. Zniszczone produkty można sprawdzić, oczyścić lub naprawić. Dzięki temu przedmioty lub ich części nadające się do wykorzystania, które stały się odpadami zyskują nowe znaczenie. Rozwiązanie te pokazuje co zrobić zamiast wyrzucania zniszczonych lub niedziałających przedmiotów. Istnieją różne opcje, między innymi: renowacja, naprawa, czyszczenie. Przygotowanie do ponownego wykorzystania pozwala na obieg używanych ubrań, mebli, sprzętu elektronicznego oraz innych produktów. Dobrym przykładem realizacji zasady reuse w praktyce jest wykorzystywanie przez Stena Recycling Szwecja zużytych baterii z autobusów miejskich do budowania magazynów energii z kolektorów słonecznych do zasilania lamp miejskich oraz pralni.
RECYKLING ODPADÓW
Następnym stopniem w hierarchii jest recykling, który jako korzystniejsze rozwiązanie, znajduje się powyżej innych sposobów odzysku. Umożliwia on powtórne wykorzystanie materiału ze zużytych już produktów, ograniczając w ten sposób emisję dwutlenku węgla oraz wykorzystanie surowców naturalnych. Rozwiązanie to jest bardzo efektywne, dla przykładu recykling 1 kg tworzyw sztucznych redukuje emisję dwutlenku węgla o 2 kg w porównaniu z użyciem surowca pierwotnego. Szkło, metale żelazne i nieżelazne, plastik, papier, a nawet niektóre odpady niebezpieczne można poddawać wielokrotnemu procesowi recyklingu, ograniczając tym samym ilość odpadów trafiających na składowiska. Przykładem jest także rozwiązanie zaproponowane przez Stena Recycling szwedzkiej firmie SKF, produkującej łożyska kulkowe. Dzięki współpracy w zakresie gospodarowania odpadów udało się odzyskać aż 96% opiłków powstających w wyniku szlifowania.
INNE SPOSOBY WYKORZYSTANIA ODPADÓW
Do innych sposobów odzysku niż wspomniany recykling zaliczyć można m.in. wykorzystanie odpadów do produkcji paliw lub innego środka wytwarzania energii. Wiele odpadów może posłużyć uzyskaniu energii elektrycznej, cieplnej bądź zasilania niektórych procesów przemysłowych, przy czym wykorzystanie energetyczne określonych substancji powinno być ściśle kontrolowane, by ograniczyć przedostawanie się do atmosfery niebezpiecznych związków. Dobry przykład wykorzystania odpadów stanowi paliwo ProFuel powstałe z odpadów pochodzących z pojazdów. Jest ono wykorzystywane do w branżach o dużych potrzebach energetycznych. Rozwiązanie te zostało opracowane w Stena Nordic Recycling Center w Halmstad – najbardziej nowoczesnym zakładzie recyklingu w Skandynawii.
UNIESZKODLIWIENIE ODPADÓW
Na ostatnim miejscu hierarchii sposobów postępowania z odpadami znajduje się najmniej pożądane z rozwiązań. Unieszkodliwione powinny zostać wszystkie odpady, które nie zostały poddane procesowi odzysku. Istnieje wiele metod, z których można wymienić: składowanie, przekształcanie termiczne, czy obróbka fizyko-chemiczna. Sposoby te należą do najmniej korzystnych dla środowiska. Na szczęście coraz więcej firm, w tym Stena Recycling, wprowadza politykę „zero waste to landfill”, ograniczając tym samym gromadzenie odpadów na wysypiskach.
DROGA KU GOZ
Przed firmami stoją liczne wyzwania z zakresu ochrony środowiska. Chcąc utrzymać pozycję, a nawet stać się liderem w swojej branży muszą dokonać zmian. Dokonanie analizy dotychczasowych praktyk to pierwsza z nich. Prawie 70% Polaków chciałoby, aby ich ulubione produkty pochodziły ze zrównoważonej produkcji. Dlatego tak ważne jest, aby producenci zmienili produkcyjne przyzwyczajenia na rzecz „projektowania dla recyklingu”. Realizacja wymogów w zakresie ochrony środowiska m.in. dotyczących zasad gospodarowania odpadami i hierarchii sposobów postępowania z nimi niesie za sobą szereg korzyści dla przedsiębiorstw. Zwiększenie innowacyjności firmy, a tym samym wzrost jej konkurencyjności to jedna z nich. Jest to też pierwszy krok na drodze ku gospodarce o obiegu zamkniętym. Co ważniejsze - stosowane rozwiązania nie muszą być wcale kosztowne. Dzięki wyselekcjonowanie dodatkowych strumieni odpadów można przyczynić się do podniesienia wskaźników recyklingu, co może okazać się korzystne dla przedsiębiorstwa nie tylko w kwestiach środowiskowych, ale i logistycznych czy finansowych.